Kỳ 9: Các hiệu ứng quang học

Ta đã bàn về từng màu sắc riêng biệt, và trước khi đề cập đến lý thuyết chung về sự hài hòa và đối lập của màu sắc, ta nên dành chút ít thời gian để giải thích một số hiện tượng phát sinh khi não chúng ta xử lý màu sắc, bởi vì điều này tác động đến cách chúng ta cảm nhận màu sắc.

Hai hiện tượng phổ biến nhất là tương phản kế tiếp và tương phản đồng thời.

Tương phản kế tiếp

Hiện tượng tương phản kế tiếp xảy ra ngay sau khi ta nhìn một lúc lâu vào một màu mạnh. Khi ta quay đi, mắt của chúng ta sẽ một phần nào “tê liệt”, điều này khiến ta vẫn còn “nhìn thấy” màu đối lập, hay là màu bổ túc; hiện tượng này gọi là một dư ảnh âm bản. Hãy nhìn dấu chấm ở giữa hình màu đỏ trong vòng ít nhất nửa phút, ngay lập tức sau đó hãy chuyển sang nhìn vào dấu chấm ở giữa tâm của khoảng không gian trắng bên cạnh. Bạn sẽ thấy một dư ảnh dần phai đi – và có màu lục – lam. Nếu hình tròn màu xanh lục, dư ảnh âm bản sẽ có màu đỏ tía.

Tương phản đồng thời

Một hiện tượng quang học quen thuộc khác, và có lẽ có tác động mạnh mẽ hơn đối với nhiếp ảnh màu, được gọi là tương phản đồng thời. Với hiện tượng này, mắt chúng ta có khuynh hướng bù trừ một màu mạnh bằng cách “nhìn thấy” màu bổ túc trong vùng lân cận. Thí dụ kinh điển cho hiện tượng này là trường hợp một ô màu xám bị bao quanh bởi một màu mạnh. Màu xám sẽ dường như ngã sang một màu đối lập với màu đang bao quanh nó. Màu xám bị bao quanh bởi màu xanh lục sẽ hơi ngã sang màu đỏ tía, màu xám bị bao quanh bởi màu đỏ sẽ hơi ngã sang hướng lục lam. Hiện tượng này cũng tác động đến ngay cả những màu không trung tính, như trường hợp minh họa bởi hai hình vuông màu tím và tía. Hai hình vuông ở tâm đều giống hệt nhau.

Màu sắc hài hòa

Khóa học: Kỹ thuật nhiếp ảnh: Ánh sáng và hiệu ứng (Ưu đãi độc quyền - Giảm 40%)

Đối tác uy tín

Xem chi tiết ngay

Chúng ta biết rằng một số màu nhất định sẽ hợp với nhau – chúng xuất hiện bên cạnh nhau một cách hài hòa. Nhưng ta có biết đó là những màu gì không, và ta có biết tại sao chúng lại hài hòa với nhau?

 Theo căn bản về lý thuyết màu, có một số phương cách để màu sắc trông như hài hòa với nhau.

 Hãy nhìn vào hình ảnh vòng tròn màu. Lý thuyết màu nêu rằng những màu sắc xếp cạnh nhau, được gọi là màu tương cận, sẽ trông hợp với nhau. Ngoài ra, những màu nằm đối diện nhau, tức những màu bổ túc, cũng sẽ trông hài hòa với nhau. Khi đặt một tam giác đều vào trong vòng tròn màu sắc, tam giác này cũng sẽ chỉ ra ba màu hợp với nhau – đây chính là những bộ hợp sắc ba màu. Nhiều lý thuyết gia đã mở rộng mô hình này để ứng dụng các hình đối xứng bốn cạnh, như hình vuông, hoặc chữ nhật, mà khi đặt vào bên trong của vòng tròn màu, cũng sẽ chỉ ra những màu hòa hợp. Cuối cùng, người ta cho rằng một sự tương đồng về độ sáng (hoặc giá trị) cũng sẽ tạo ra một bảng màu hợp với nhau, chẳng hạn như đỏ thuần túy và xanh lục thuần túy.

Đầu đọc thẻ nhớ SD/MicroSD OTG cho iPhone, iPad / Samsung / Android

250.000 ^đ

138.000 ^đ

Xem hàng ngay

* Tặng Ebook "Thấu hiểu làm chủ máy ảnh" khi đặt hàng

Đây là một thí dụ về vòng tròn màu mà ta có thể thấy đầy đủ các màu. Mô hình này được sử dụng trong các thí dụ về màu bổ túc ở trang bên.

 Các lý thuyết màu như thế đều dựa trên nguyên tắc “có thế đo lường được” – chúng ta có thể biết được tại sao chúng hòa hợp với nhau. Nhưng nhiều lý thuyết gia khác lại cảm thấy chúng ta nên tin tưởng ở trực giác của chúng ta hoặc nên dựa theo thế giới tự nhiên. Nếu ta nhìn thấy chúng tồn tại trong thế giới tự nhiên thì những màu ấy hòa hợp với nhau.

 Trong những phần tiếp theo, chúng ta sẽ khảo sát những bộ màu hòa hợp phổ biến nhất, những bộ màu minh họa cho chúng ta thấy “đời thật”. Tuy nhiên, điều quan trọng cần nhớ là thái độ của chúng ta đối với màu sắc cũng được định hình bởi các giá trị văn hóa và thị hiếu cá nhân. Lý thuyết màu sắc không phải là một bộ môn khoa học chính xác.

 Chúng ta cũng phải tự hỏi tại sao sự hòa hợp về màu sắc lại quan trọng. Tại sao chúng ta lại muốn màu sắc trông hòa hợp với nhau? Chúng ta cũng nên khảo sát những màu không hòa hợp với nhau để xem tác động của chúng chứ?

Khi dùng vòng tròn màu, ta có thể định ra các mối tương quan hài hòa về màu sắc một cách rất dễ dàng. Yêu cầu duy nhất là màu sắc phải được sắp xếp một cách có hệ thống quanh tâm vòng tròn, như ta có thể thấy qua các tam giác và tứ giác đều. Theo cách này, các cặp và nhóm gồm ba, bốn màu hoặc nhiều hơn nữa sẽ mang lại cảm giác về sự cân bằng.

Còn tiếp…